11 lipca 2020 roku przypada setna rocznica Plebiscytów na Warmii, Mazurach i Powiślu, wydarzenia z 1920 roku, w którym ówcześni mieszkańcy decydowali o przyłączeniu tych terenów do państwa polskiego lub o pozostawieniu ich w granicach Prus Wschodnich. Wszyscy oni, bez względu na przynależność narodową i etniczną, czuli silne przywiązanie do swojego rodzinnego miasta czy wsi. Dlatego na długo przed oficjalnym dniem wyborów działania przygotowawcze rozpoczęli zarówno propolscy, jak i proniemieccy aktywiści. Jak pokazała historia, przebiegały one w atmosferze wielkich nadziei i ambicji obu stron, a równocześnie niepokojów i otwartej walki. W szczególnie trudnym położeniu znaleźli się Warmiacy i Mazurzy – rdzenni mieszkańcy tych ziem. Z okazji jubileuszu, Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Olsztynie we współpracy z Komisją Kultury Warmii i Mazur Towarzystwa Naukowego im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie przygotowała stronę, na której przybliżymy Państwu rok 1920 na Warmii i Mazurach, rok burzliwy i ważny dla dalszych losów tych krain. W kilku zakładkach prezentujemy:
Polecamy: numery „Gazety Olsztyńskiej” z okresu plebiscytowego w Warmińsko-Mazurskiej Bibliotece Cyfrowej
O wydarzeniach tamtego okresu, w perspektywie ogólnoeuropejskiej, z uwzględnieniem polskich i niemieckich pamiątek okołoplebiscytowych, opowiada bogato ilustrowana ekspozycja „Die Volksabstimmung in Ost- und Westpreußen am 11. Juli 1920 / Plebiscyt w Prusach Wschodnich i Zachodnich 11 lipca 1920 roku”. Autorem udostępnionej w wersji online wystawy jest Kulturzentrum Ostpreussen w Ellingen (Bawaria). W zbiorach WBP w Olsztynie znajduje się katalog niniejszej wystawy. Materiał historyczny uzupełniają dwie prezentacje multimedialne profesor Izabeli Lewandowskiej, pracownika UWM w Olsztynie oraz przewodniczącej Komisji Kultury Towarzystwa Naukowego, która m.in. w Ellingen badała obszary i metody współpracy polsko-niemieckiej w zakresie popularyzacji tematyki regionalnej i historii dawnych Prus Wschodnich.
11 grudnia 2020 r. Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Olsztynie zorganizowała konferencję on-line ph. „Plebiscyt 1920 r. na Warmii, Mazurach i Powiślu – konteksty kulturowo-literackie”. Sympozjum miało na celu upamiętnienie 100-lecia Plebiscytu na Warmii i Mazurach oraz powstania Związku Polaków w Prusach Wschodnich. Wydarzenie dofinansowano ze środków Samorządu Województwa Warmińsko-Mazurskiego.
Ci, którzy sądzą, że wiedzą już niemal wszystko o plebiscytach na Warmii i Mazurach, w roku jubileuszowym mogą utrwalić swoją wiedzę dzięki interaktywnym fotografiom i mapie, a następnie sprawdzić się w quizie i krzyżówce. Z kolei młodszych badaczy historii Olsztyna i regionu przeniosą do 1920 roku puzzle, rebusy i wykreślanki. Wszystkie zabawy polecamy także nauczycielom w nowym roku szkolnym. Mogą one stać się ciekawą pomocą dydaktyczną podczas lekcji. Zapraszamy!
Na temat przebiegu plebiscytów na Warmii, Mazurach i Powiślu napisano już wiele analiz, artykułów i książek, w tym wspomnieniowych i reportażowych. W tym miejscu prezentujemy część z nich, a w szczególności cenną pracę Jerzego Minakowskiego, wieloletniego pracownika Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, zawierającą wykaz bibliograficzny artykułów opublikowanych w 1920 r.
W poniższej zakładce BIBLIOGRAFIA polecamy najnowszą bibliografię plebiscytową za lata 1945-2020.
Z okazji 100-lecia Plebiscytów na Warmii, Mazurach i Powiślu Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Olsztynie wydała pierwszą i szeroko zakrojoną bibliografię tematyczną poświęconą plebiscytom w regionie. W grudniu 2020 roku ukazała się w druku książka Krzysztofa Romulewicza pt. „Plebiscyt na Warmii, Mazurach i Powiślu. Bibliografia za lata 1945-2020”.
Rok jubileuszowy 2020 zakończył się, jednak historia sprzed 100 lat będzie przypominana. Aby umożliwić pasjonatom regionu, nauczycielom i uczniom poznawanie tego co działo się w Olsztynie, na Warmii i Mazurach, WBP w Olsztynie przygotowała nową ofertę edukacyjną. Do licznych zajęć, prelekcji i prezentacji dołączyły warsztaty ph. O regionie w Pracowni Technik Drukarskich. Więcej w środku!