W związku z obchodami setnej rocznicy plebiscytu na Warmii, Mazurach i Powiślu instytucje kultury zdecydowały się na przygotowanie ekspozycji mających na celu przybliżenie nie tylko tła historyczno-społecznego głosowania, ale także postaci z nim związanych. Poniżej przedstawiamy wybrane wystawy i zachęcamy do uważnego zapoznania się z każdą z nich.
Z okazji setnej rocznicy plebiscytu na Warmii, Mazurach i Powiślu Instytut Pamięci Narodowej przygotował wystawę okolicznościową. Ekspozycja zaprezentowana została w Kwidzynie oraz Sztumie z inicjatywy Muzeum Zamkowego w Malborku i jego oddziałów. Szerszemu gronu IPN udostępnił wystawę także na stronie internetowej w postaci pliku pdf. Na kilkunastu planszach widnieją informacje o wydarzeniach lipca 1920 roku wzbogacone o świetnie dobrany materiał ikonograficzny.
W obchody setnej rocznicy głosowania włączył się Instytut Północny im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie tworząc wystawę Bohaterowie Plebiscytu. Ekspozycja, jak sam tytuł wskazuje, w interesujący sposób przybliża sylwetki działaczy żyjących na przełomie XIX i XX wieku. Biogramy na planszach wzbogacone zostały o zdjęcia i archiwalia, co korzystnie wpływa na odbiór wystawy dostępnej na stronie internetowej instytucji.
Ełk 1920. Plebiscyt na Mazurach to wystawa przygotowana przez pracowników Muzeum Historycznego. Ekspozycja skupia się na jednym z trzech regionów, na terenie których odbywało się głosowanie, i jest próbą nowego spojrzenia historyków na wydarzenia mające miejsce przed wiekiem. Co prawda ełccy muzealnicy nie zdecydowali się na opublikowanie wystawy online, jednakże udostępnili ją nieodpłatnie dla wszystkich zainteresowanych w gmachu placówki.
Olsztyńscy muzealnicy, chcąc upamiętnić plebiscyt, zdecydowali się na przygotowanie wystawy Wersal, plebiscyt i co dalej na Warmii i Mazurach?. Głównym celem ekspozycji jest ukazanie uwarunkowań politycznych, społecznych i ekonomicznych, które doprowadziły do głosowania. Na stronie internetowej instytucji istnieje możliwość pobrania katalogu wystawy, który zawiera wykaz eksponatów poprzedzony artykułami naukowymi.
Muzeum Zamkowe w Malborku przygotowało wystawę O Niepodległą Polskę. Plebiscyt 1920 roku na Powiślu. Ekspozycja została podzielona na dwie części – pierwsza z nich, prezentowana na Zamku w Sztumie, skupia się na historycznym tle wydarzeń. Druga zaś, udostępniona na Zamku w Kwidzynie, przedstawia plebiscytowych działaczy na Powiślu. Wszystkie plansze tworzą spójną, niezwykle interesującą całość i są przyczynkiem do poznania okoliczności głosowania.
Wystawa Plebiscyt 1920. Mała Polska – Wielcy Polacy przygotowana została przez Muzeum Miasta Malborka w partnerstwie z Archiwum Państwowym w Malborku oraz Izbą Pamięci o Małej Polsce w Janowie. Historycy zaaranżowali pięć sal wystawienniczych i zaprezentowali archiwalia, fotografie i pamiątki osobiste plebiscytowych działaczy. Jubileuszowej ekspozycji towarzyszy katalog wraz z komentarzem historycznym przygotowany przez pracowników muzeum.
Plebiscyt 1920 w powiecie ostródzkim. Wygrani i Przegrani to tytuł wystawy zorganizowanej przez Muzeum w Ostródzie we współpracy z Instytutem Północnym im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie. Ekspozycja ta prezentuje nie tylko sylwetki osób zaangażowanych w plebiscytowe działania, ale również przybliża uwarunkowania geopolityczne, w jakich przeprowadzono głosowanie. Wystawę udostępniono zwiedzającym nieodpłatnie w siedzibie muzeum wraz z możliwością wybicia okolicznościowej monety.
W Biskupcu rocznica plebiscytu została uhonorowana wystawą pod tytułem W setną rocznicę plebiscytu na Warmii, Mazurach i Powiślu z perspektywy Biskupca. Ekspozycja opowiadała o napiętych stosunkach sąsiedzkich w szczytowym momencie kampanii plebiscytowej. Pomysłodawca wystawy Piotr Łach umieścił na niej rys historyczny, kulturę ludową, podział językowy Warmii oraz wpływ objawień w Gietrzwałdzie na pobudzenie świadomości polskich Warmiaków. W dalszych częściach była poruszana walka w obronie języka polskiego w kościele, szkole oraz poprzez rozpowszechnianie książek przez Biblioteki Towarzystwa Czytelni Ludowych podczas kulturkampfu i w późniejszym okresie. Główny wątek – plebiscyt był poprzedzony opisem działań Wielkiej Wojny w okolicach Biskupca i rozstrzygnięciami zawartymi w Traktacie Wersalskim. W wątku plebiscytowym na szczególną uwagę zasługiwał opis pobicia grupy teatralnej T. Działosza, które nastąpiło 13 kwietnia i było kulminacyjnym momentem w niemieckiej propagandzie nienawiści wobec osób, które deklarowały chęć głosowania za Polską. Wystawa została zwieńczona pozytywnym akcentem, iż mimo przegranej plebiscytu walka była kontynuowana w Związku Polaków w Prusach Wschodnich, który przeszedł w 1922 roku jako IV dzielnica Związku Polaków w Niemczech.
